REFERAT DLA ZESPOŁU SAMOKSZTAŁCENIOWEGO MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEGO

 

„Metody aktywizujące na lekcjach matematyki”

 

 

Wstęp

 

            Lekcje matematyki wymagają od uczniów i nauczyciela dużej aktywności i zaangażowania. Dlatego należy stosować na lekcjach takie metody nauczania, aby uczniowie starali się uaktywniać na zajęciach (czyli twórczo myśleć), a nie biernie przyjmować poznane wiadomości z tej dziedziny wiedzy.

            Jestem nauczycielem od 10 lat. Uczę trzech przedmiotów: matematyki, informatyki oraz techniki z elementami wychowania komunikacyjnego. Prowadząc zajęcia z tych przedmiotów dostrzegłam wśród uczniów następującą zależność: im więcej różnych metod i form pracy podczas zajęć tym większa efektywność logicznego myślenia i rozumowania ze strony ucznia.

            Niniejszy referat poświęcę charakterystyce różnych metod aktywizujących ucznia na lekcjach matematyki, a stosowanych przeze mnie najczęściej.

 

Metody aktywizujące

         Do najczęściej stosowanych przeze mnie metod aktywizujących uczniów na lekcjach matematyki należą:

A.    burza mózgów – moja ulubiona metoda pracy,

B.     eksperyment,

C.     argumentacja „za i przeciw”,

D.    graffiti,

E.     haki pamięciowe,

F.      mapa skojarzeń,

G.    „mądry i samodzielny”

Powyższe metody rozwijają sprawności umysłowe uczniów oraz ich osobiste zainteresowania.

 

Charakterystyka metod aktywizujących

Ad. A

         Metoda ta służy do rozwiązywania problemów w sposób twórczy. Przykładowo: wprowadzamy nowe pojęcie na lekcji matematyki i chcemy sprawdzić skuteczność jego poznania. Wówczas przy rozwiązaniu danego zadania uczniowie mogą podawać różne pomysły rozwiązania. Należ wyjaśnić uczniom, że nie wolno krytykować, wyśmiewać bądź komentować różnorodnych pomysłów rozwiązania. Należy zapisywać wszystkie propozycje rozwiązań, a następnie wybrać sposób rozwiązania najbardziej precyzyjny, zrozumiały dla wszystkich i skuteczny.

 

Ad. B

         Dzięki tej metodzie uczniowie szybciej zapamiętują definicje i teorie oraz łączą zdobytą wiedzę z praktycznym działaniem. Zasada pracy: dzielimy klasę na kilka grup. Każda grupa otrzymuje opis doświadczenia, które ma wykonać          w określonym czasie. Jeśli są problemy z wykonaniem należy pytać nauczyciela. Grupa, która jako pierwsza wykona doświadczenie, wygrywa                 i prezentuje je przed całą klasą. Wybieramy takie doświadczenia, które można wykonać w różnych warunkach. Te doświadczenia mogą uczniowie wykonywać również w ramach pracy domowej, wtedy na kolejną lekcję przynoszą protokół wyników.

 

Ad. C

         Metoda ta uczy poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną. Przy pomocy tej metody pracujemy nad pojęciami matematycznymi, które budzą najwięcej kontrowersji i są żywo dyskutowane.

Przebieg: zapisujemy na tablicy dane pojęcie (problem).

Jakie stanowisko wobec pojęcia (problemu) mogą zapisać uczniowie?

++ całkowicie się zgadzam,

+    raczej się zgadzam,

=    jestem neutralny,

-     raczej się nie zgadzam,

- -   całkowicie się nie zgadzam.

Uczniowie na swoich kartkach zapisują symbol wyrażający ich stanowisko.

Etap I: Najpierw dobierają się w grupach o takich samych stanowiskach.

Etap II: Następnie dobierają się w grupy różniące się o jeden poziom, np. „+” z „=”. W nowych grupach uczniowie dyskutują używając kontrargumentów.

Etap III: Potem następuje zmiana grup, w których spotykają się osoby o skrajnie odmiennych stanowiskach. Ponownie dyskutują broniąc umiejętnie swoich stanowisk.

Etap IV: na koniec wracają do swoich grup z etapu pierwszego. Zadaniem grupy jest wymiana uwag z poprzednich etapów.

Pytania moje (nauczyciela) do uczniów:

1.      Czy ktoś zmienił stanowisko?

2.      Co przekonało Cię do zmiany stanowiska?

3.      Co przekonało Cię do pozostania przy swoim stanowisku?

4.      jakie wiadomości wzbogaciły Twoją wiedzę?

 

Ad. D

         Metoda ta służy planowaniu, organizowaniu i ocenianiu własnej nauki (wiedzy) – Jak się uczyć?

Uczeń dzięki tej metodzie dostrzega różne aspekty zawarte w temacie. Zdobywa umiejętność dzielenia się z innymi własnymi pomysłami oraz przyjmuje do wiadomości nowe, także niezwykłe koncepcje i pomysły.

Mogą być różne warianty tej metody. Oto jeden z nich.

Każdy uczeń otrzymuje kartkę (plakat) i kończy rozpoczęte na niej zdania dotyczące jakiegoś pojęcia matematycznego, np.: kąta. Wystarczy 5 minut dla każdego ucznia. Następnie nauczyciel zbiera prace i na jednym plakacie na tablicy nanosi zdania kolorowymi mazakami. Nauczyciel prowadzi w klasie rozmowę na temat wyników pracy indywidualnej.

Metoda ta może być też wykorzystana jako praca w grupach (kreator), zakończona dyskusją nad poszczególnymi plakatami.

 

Ad. E

         Jest to metoda wykorzystująca naturalne umiejętności kreowania                  w myślach obrazów rozmaitych stanów rzeczy. To trening wyobraźni.

Należy przygotować listę pytań, które postawimy uczniom oraz karty ćwiczeń. Czas na przeprowadzenie tej metody to 10 – 30 minut.

Oto jeden z wariantów tej metody:

1.      Rozdajemy uczniom karty ćwiczeń.

2.      Polecenie dla ucznia: Zapisz, z jakim przedmiotem lub rzeczą kojarzą Ci się podane liczby?

3.      Polecenie dla ucznia: Narysuj obok liczby swoje skojarzenia.

4.      Zebranie kart ćwiczeń i stworzenie z nich wystawy.

5.      Na wspólnym plakacie wypisujemy liczby i skojarzenia, które podobały się najbardziej (większości bądź wszystkim).

Metoda do stosowania w pracy indywidualnej i grupowej.

Ad. F

         Jest to wspaniała technika graficznego przedstawiania myśli, służąca ich uporządkowaniu. Pozwala na szybsze i łatwiejsze zapamiętywanie potrzebnych informacji.

Krok I. Na dużej kartce papieru każdy uczeń rysuje szkielet przyszłej mapy.             W środku pisze słowo, np. „trójkąt”.

Krok II. Na wychodzących promieniście z mapy gałęziach uczeń zapisuje pojęcia, które kojarzą mu się z trójkątem.

Krok III. Na podstawie zapisanych wcześniej pojęć uczeń zapisuje nowe skojarzenia i łączy je linią ciągłą z pojęciem, od którego pochodzą.

Krok IV. W ten sposób powstaje mapa skojarzeń do słowa (pojęcia) „trójkąt”.

 

Ad. G

         Jest to metoda, która przygotowuje uczniów do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Zakłada ona, że uczniowie powinni:

- posiadać umiejętność analizowania otaczających zjawisk,

- krytycznie selekcjonować informacje,

- skutecznie porozumiewać się z innymi.

Metoda przebiega według ściśle określonych kroków:

1.      Zbieranie informacji na podany przez nauczyciela temat.

Zadania uczniów:

- zebranie wszystkich informacji i danych na ten temat (praca domowa),

- zastosowanie zebranych informacji,

porządkowanie zebranego materiału.

2.      Dyskusja.

Uczniowie na lekcji wymieniają poglądy i poddają je krytycznej ocenie. Dyskusje prowadzi nauczyciel z uczniami (należ wcześniej przypomnieć zasady dobrej dyskusji).

3.      Teoretyczne rozważania, refleksja.

Uczniowie indywidualnie lub zespołowo rozpatrują zebrane informacje, poszukują przyczyn powstawania problemów, poszukują prawidłowości, zasad i teorii nimi rządzących.

4.      Sformułowanie wniosków.

- Znaczenie osobiście przyjętych ustaleń.

- określenie, jakie podjąć działania na przyszłość.

Metoda powyższa jest potrzebna, gdyż każdy uczeń musi umieć analizować różne zjawiska, zbierać i krytycznie selekcjonować różne informacje. Są to umiejętności potrzebne każdemu uczniowi w dalszej nauce i w przyszłym dorosłym życiu.

 

opracowała: mgr Agnieszka Dygas

rok szkolny 2006/2007

 

Wnioski do referatu:

Metody aktywizujące na lekcjach matematyki to wskazówki i sposoby działania mające na celu:

Ø  pogłębianie zainteresowań uczniów,

Ø  przyswojenie bez trudu nowej wiedzy,

Ø  rozwijanie własnych poglądów i idei ucznia,

Ø  zdobycie umiejętności komunikowania się.

W myśl zasady zapamiętywania, najwięcej zapamiętujemy wtedy, gdy działamy w zespole, gdy wykonujemy konkretną pracę – a więc aktywna nauka poprzez praktykę.

Reasumując: „Słyszę i zapominam,

                      Widzę i pamiętam,

                      Działam i rozumiem.”